Toelichting: Dit dagboek gaat over haar laatste levensjaar waarin zij leed aan tbc. Het origineel wordt bewaard door familie. In de jaren zeventig heeft Berend Johannes Hannema het dagboek overgeschreven en voorzien van duiding door noten aan te brengen. De heer Pier G. Idsardi uit Heerlen heeft deze versie vervolgens in 2010 digitaal overgenomen. In het decembernummer van de Sneuper 2019 schrijft Theo Delfstra over dit dagboek en de familie van de dagboekschrijfster.
(pag.1)
(pag.2)
(pag.3) 3
Ter inleiding.
De tekst van het dagboek was met heel fijn schrift opgetekend
in een klein zakboekje, gekocht bij boekhandel Hansma te Dockum.
Behalve het druk onderling verkeer van familieleden en het steeds
maar achteruitgaan van de gezondheid van Dieuwke, komt in dit boekje
de machteloosheid van de medische wetenschap nog in het jaar 1870
naar voren. De doktoren zijn niet bij machte om de tuberculose, waar
de schrijfster aan lijdt, te genezen of het ziekteproces zelfs maar
te vertragen. Zowel Dieuwke als haar verloofde Eabe, kwamen uit een
gezin waar de volksgesel t.b.c. ruïneus had toegeslagen. Bij het
begin van het boekje waren van Dieuwke de ouders en twee zusters, en
van Eabe de vader, twee broers en een zuster uitgesukkeld, om inter-
men van die tijd te spreken. ( Willem geb. Ternaard 1-5-1830, overl.
Ee 6-6-1853, Elisabeth geb. Ternaard 18-6-1832, overl. Ee 5-6-1845 en
Minne geb. Ee 16-10-1841, overl. Ee 7-4-1859).
Dieuwke stopt met schrijven in haar dagboek, wanneer zij de over-
tuiging heeft, toch niet weer beter te worden.
Eabe’s moeder, Trijntje, was een dochter van Rienk Minnes Douma en
Lysbeth Johannes Beintema; zij woonde onder Tibben bij Ee op een
boerderij (tegenwoordige eig. dames de Jonge, bew. Bolhuis).
Rienk en Martha (d.v. Jan J. Alberda en Sikje de Boer) woonden onder
Ee a/d weg naar Engwierum op een boerderij ( eig. Mr. R. Warmolts,
bew. Wilman). Ids Idsardi en zijn vrouw boerden eerst onder Ternaard
op een plaats van Ids vader; bij het huwelijk van de jongste broer
Jetze, verhuisden de e.l. naar Ee.
Douwe Fetzes Meindersma, de man van Geertje, was een zoon van Fetse
Eelkes en Tietje Pieters Rijpstra.
Hartman Melis Hartmans, geb. Nes (W.D.) 26-1-1836, was een zoon van
Melis Hartman Hartmans en IJtje Harmens Meinsma.
De ouders van Dieuwke, begonnen hun huwelijk op een boerderij onder
Engwierum (tegenw. bew. Andries H. Jensma); hier werden de oudste 4
kinderen geboren; in 1847 na het overlijden van Jattje’s vader, ver-
huisden de echtelieden naar Hantum, waar de jongste zoon Berend
15 December 1848 werd geboren.
Bij het begin van het dagboek heeft de familie nog land onder Eng-
wierum in gebruik; Sijtze Keegstra was daar de zetboer.
(pag.4)
1870 4
Januari 21 De dag mijner verjaring. Reeds 26 jaar. Hedennacht bij Willem
Vrijdag gewaakt. Broeder heeft twee uur gelegen, toen hij overend kwam
was hij benauwd, doch het ging nog al spoedig weer over.
Den gehelen dag slaperig en zoo dommelig; hij weet gedurig
niet waar hij is en hoe het is. Hedenavond een half uur af, dat
ging goed.
Ik vanmorgen zes uur naar bed, weinig geslapen, opgestaan met
geweldig hoofdpijn; vanmiddag even naar huis.
Januari 22 Wietsche en Berend gewaakt. Willem vrijwat benauwd geweest,
Zaterdag hij is zoo mager en zwak; wanneer hij wat anders wil liggen,
moeten wij hem helpen; het eten wordt ook minder, als wij hem
vragen, zegt hij altijd: noch wat wachten.
Februari 1 Welk een verandering sedert den 22 Januari. De lieve Willem is
Dingsdag niet meer ! Na een vreeselijke nacht tusschen de 22 en 23 Januari
te hebben doorgestaan, is hij Zondagnacht elf uur bezweken.
Treurige drukte volgde hierop, voor mij zulk een nieuwe opwekking
zoo kort geleden mijne dierbare Moeder, en nu die beste Willem.
Vrijdag 28 Januari is zijn stoffelijk deel ter aarde besteld.
Ds. de Haan 1) consulent had de voorgang.
2) Ds. Kijlstra Donderdag alhier gekomen met een boer uit zijne
gemeente; Zaterdag weer vertrokken.
Vrouw Meinsma 3), Donderdag gekomen en gisteren vertrokken; ik
gisteravond voor ’t eerst naar huis; ik had voor zes weken niet
thuis geslapen. Berend er nog gebleven.
Februari 6 Ik den geheelen dag thuis. Berend naar Hantumhuizen ter kerke,
Zondag namiddag naar Tjitske. Buitengewoon koud en strenge vorst
Februari 7 Berend naar Oom Jetze. Ik alleen.
Maandag
Februari 8 Berend en ik naar neef Gerard 4) Buitengewoon koud.
Dingsdag Berend hedenavond de courantrekening.
Februari 9 Berend en ik naar Tjitske.
Woensdag
Februari 10 Berend voor ’t eerst op schaatsen naar Dockum.
Donderdag Hardrijderij te Ternaard.
Februari 11 Berend naar Nes en Peasens per schaats. Ik heden middag
Vrijdag naar Tjitske
- Door het vertrek van Ds. W.H.J. Baart de la Faille was de Hervorm-
de gemeente van Hantum sedert 23 September 1869 vacant.
Consulent was Ds. A.F. Eilerts de Haan van Ternaard. Deze stond te
Ternaard van 1868 tot 1884. - Ds. Louis Renses Kijlstra was predikant te Hantum van 1853 tot
1855 (7 Sept.) Hij huwde de oudste zuster van Dieuwke, Baukje
( geb. 13-3-1835) op 25 Maart 1854. Baukje overleed te Wolsum op 11
Oktober 1856, 1jr+ 4 dagen naar de dood van haar zoontje Johannes Kijl-
stra (geb. 25-5-1855) - Aukje Douwes Stallinga was de moeder van Tjitske Meinsma en tevens
van de verloofde van Berend, Trijntje. - Gerard Becking, zoon uit het eerste Huwelijk van Ds Willem Arnold
Becking, was gehuwd met Grietje, oudste dochter van Jetze Willems
Idsardi, jongste broer van Dieuwke ’s moeder Jattje Willems.
De tweede vrouw van Ds Willem Arnold Becking was Dieuwke Willems
Idsardi, zuster van Jattje, Jetze en Ids. Dit huwelijk bleef kin-
derloos. Dieuwke Idsardi overleed 31 Augustus 1849, oud 35 jaar.
(pag.5)
1870 5
Februari 12 Anna Beetsma van Leeuwarden te Holwerd op ’t kerkhof gekomen.
Zaterdag Extra koud. Hetvriest geducht.
Februari 13 Hedenmorgen alhier bediening van het Heilig Avondmaal.
Zondag Ds. van Hogenbeintum gepredikt. Ik naar de kerk. Vanmiddag
alleen thuis; het is te koud voor mij om naar Tjitske, ook
heb ik wat kiespijn.
Februari 14 Hardrijderij te Dockum. Verschrikkelijk koud met harde wind.
Maandag De geheelen dag bij de kagchel.
Februari 15 Berend naar Ee 1). Ik naar Tjitske. Het weder veel zachter.
Dingsdag Trijntje 2) en ik naar Oom Jetze opschaatsen.
Februari 16 Berend, Trijntje en ik met de arreslee naar Dockum, vanavond
Woensdag nogal koud.
Februari 17 Eabe 3) hier vanmorgen gekomen. R. Bierma namiddags.
Donderdag Berend hen beiden met de slede naar Dockum gebracht.
Ik wat in de keel en in de borst.
Februari 18 Ik zeer slecht geslapen en vrij erg in de keel; een gevolg
Vrijdag van onze pleiziertocht (?) van Woensdag. Berend, Trijntje en
Teatsche 4) op de slede.
Februari 19 Berend alweer op de slede. Hardrijderij van mannen en vrouwen
Zaterdag te Dockum.
Februari 20 Berend, Trijntje en Teatsche naar Hantumhuizen ter kerk.
Zondag Namiddags naar Tjitske.
Februari 21 Wietsche hier te naayen.
Maandag Namiddags Sijtze van Engwierum hier op schaatsen. Dooi weer
Februari 22 Ik naar Tjitske.
Dingsdag
Februari 23 De woonkamer schoongemaakt. Janke hier.
Woensdag
Februari 24 Vandaag de gangen schoongemaakt. Oom Jetze en Gerard hier
Donderdag koffij gedronken.
Februari 26 Hedenmorgen de tijding ontvangen dat Klaas Beetsma is over-
Zaterdag leden. 20 jaar en 10 maanden.
Februari 27 Ds. Kalfshoven alhier gepredikt. Namiddags Tjitske, Trijntje
Zondag en de lieve Johannes 5) hier voor ’t eerst geweest. Berend hen
gehaald en naar huis gebracht.
Februari 28 Eabe en Douwe hiernamiddags. Eabe 26 jaar vandaag. Tjitske
Maandag met Johannes naar Peasens; haar zuster Trijntje naar huis
gebracht en Geertje 6 ) meegenomen.
1) Ids, de oudste broer van Jattje Willemsdr. Idsardi, oom van de schrijfster
van het dagboek, geb. 13-4-1805 op Kinnema-sate, huwde op 26-5-1829 met Trijntje Rienks Douma. Ids was landbouwer onder Ee; overleed in 1863.
Van de zeven kinderen uit dit huwelijk geboren waren bij het begin van
dit dagboek drie inleven; de anderen waren jong gestorven.
Rienk, gehuwd met Martha Jansdr. Alberda. Eabe, verloofd met de dag-
boekschrijfster, Geertje gehuwd met Douwe F. Meindersma, Rienk en Martha hadden een meisje Trijntje, later gehuwd met Ds Nico Warmolts, predikant te Ternaard van 1894 – 1897 en van 1898 – 1909.
2) Trijntje, zuster van Tjitske, verloofde van Berend, dochter van Jan Harms
Meinsma en Aukje Douwes Stallinga, was te Peasens geboren op 5-3-1848,
Twee andere zusters waren Geertje ( geb. 14-12-1844, later geh. met Pieter Eento Barbas, Predikant) en IJttje (geb. 14-7-1851, later geh. met Douwe Alberts Beintema)
3) Zie noot 1
4) Inwonende dienstbode van Berend en Dieuwke.
5) Zoontje van Willem Johannes Hannema en Tjitske geb. 13-11-1869, later
huisatrs te Sneek. 6) Zie noot 2
(pag.6)
1870 6
Maart 1 Berend en ik naar Tjitske
Dingsdag
Maart 2 Berend naar Dockum.
Woensdag
Maart 3 De verjaardag van mijne lieve moeder ! …………….
Donderdag ……………………………………………. !!
Hedenmiddag naar Tante Eelkje. 1 Tjitske, Geertje, De lieve kleine,
Berend en ik.
Maart 4 Ik naar Tjitske. Erg koud.
Vrijdag
Maart 6 De verjaardag van oude Aaltje, reeds 86 jaar.
Zondag Ds. v.d. Beek 2) te Hantumhuizen gepreekt. Nicht IJmkje hier vamorgen gekomen en mee naar kerk gereden.
Maart 7 Hartman 3) en Oom Jetze hier geweest, gesproken over de ver de-
Maandag ling der plaatsen.
Maart 8 Doeke Prins en A. Zijlstra hier geweest.
Dingsdag Oom Jetze en tante 4) naar Ee.
Maart 9 Berend naar Dockum; ik naar Tjitske
Woensdag
Maart 10 Alhier beroepen Ds. Faure van Doesburg. ’s Namiddags Berend mij
Donderdag naar neef Douwe gebragt. Eabe met Rienk naar Groningen geweest
om vijf uur bij Douwe en Geertje gekomen. ’s Avonds naar Tante.
Maart 11 Douwe en Eabe naar Eelke Meindersma, Geertje bij Tante.
Vrijdag
Maart 12 Eabe en ik naar Rienk en Martha. Ik van plan om hedenavond naar
Zaterdag huis, maar door het akelijke weer uitgesteld tot morgen.
Maart 13 Tante en ik hedenmorgen thuis. Namiddags Eabe mij naar huis
Zondag gebragt.
Maart 14 Den geheelen dag alleen.
Maandag
Maart 15 Dirk Benthem hier koffij gedronken en gegeten.
Dingsdag Namiddags naar Tjitske.
Maart 16 Berend met de koeyen van Tjitske naar Dockum.
Woensdag Oom Jetze met mij koffij gedronken.
Maart 17 Koeyen afgelevert. Naar Oom Jetze te theedrinken, Geertje, Berend
Donderdag en ik.
Maart 18 Ik naar Tjitske.
Vrijdag
Maart 20 Neef Eabe hier hier gisteravons gekomen en vanmorgen tien uur weggere-
Zondag den. Berend met Geertje Meinsma naar Peasens.
Hille en I. naar Veenwouden. (??)
- Tante Eelkje (Willemsdr. Hannema) was een zuster van Dieuwke’s Vader;
zij was 21 Jan. 1817 te Brantgum geboren, als dochter van Willem Johannes
Hannema en Baukje Berends Memerda, zij Huwde 16 mei 1843 met Rienk Tjerks
Spriensma, zoon van Tjerk Reinders Spriensma en IJmkje Rienksdr. Piepstra
Rienk Tjerks Spriensma was Landbouwer op de ouderlijke boerderij van zijn
vrouw Eelkje, halverwege Hantum onder Brantgum; Rienk Tjerks overleed 19
Juni 1864. Eelkje bleef op de boerderij wonen met haar dreie kinderen
Tjerk, Willem en IJmkje. - Hartman Melis Hartmans van Neshuwde op 10 Juni 1862 met Geertje Johannes
Hannema, (geb. Engwierum 6-1-1841, zuster van Dieuwke) Hij was landb. onder
Nes; op 8-12-1863 werd uit dit huwelijk een dochter Jattje geboren.
Geertje overleed op 4-10-1865. - Ds. v.d. Beek was nu predikant te Reitsum, waar hij vanaf 1866 stond;
Carel Hendrik ten Harmsen van der Beek was daarvoor van 14-8-1862 tot
22-4-1866 predikant geweest te Hantum - Vrouw van Jetze Willems was Antje Annes Mokma v. Anne Andries en Grietje W. Jaarsma
(pag.7)
1870 7
Maart 21 Mijne nichten Geertje 1), Dieuwke 1) en IJmkje met mijnaar Tjitske
Maandag
Maart 22 Oom Jetze, Hartman, Berend en ik naar Tjitske om over de verdeling
Dingsdag te spreken 2). Besloten om eerst alles te laten taxeren en dan
eens zien hoe ’t komt.
Maart 23 Berend naar Dockum.
Woensdag
Maart 24 Neef Willem, 3) Anna en Dirk Benthem hier koffij te thee drinken.
Donderdag
Maart 25 Vanmiddag thuis, vanavond even naar Tjitske.
Vrijdag
Maart 27 Ds. de Haan alhier gepreekt. Z.E.W. hier koffij gedronken met Oom
Zondag Jetze. Geertje Meinsma hedenavond bij ons.
Maart 28 Lammert Tjitske met haat lieveling naar Peasens gebragt. Geertje
Maandag hedenavond bij ons.
Maart 29 Berend, Geertje en ik naar Peasens om Tjitske te halen.
Dingsdag
Maart 30 De verjaardag van onze lieve Willem. Berend naar Dockum. Tante
Woensdag Eelkje en IJ mkje bij mij.
Maart 31 Berend, Geertje en ik naar Dockum om een nieuw oorijzer voor mij
Donderdag te bestellen.
April 1 Ik naar Tjitske.
Vrijdag
April 2 Mijn neef Eabe hier geweest
Zaterdag
April 3 Berend naar Hantumhuizen. Namiddags naar Tjitske.
Zondag Hedenavond gekerkt bij Weenink.
April 4 Toebereidselen gemaakt voor het schoonmaken.
Maandag
April 5 Berend en ik naar Ee
Dingsdag
April 6 Berend naar stad, ik hedenavond naar Tjitske
Woensdag
April 7 Naar Dockum om het oorijzer te passen. Ids van Rinsumageest 4)
Donderdag de bloembedden wat in orde gebragt.
April 9 Ik vrij wat dik om ’t gezicht
Zaterdag
April 10 Ik niet naar de kerk om mijn dik gezicht. Hedenmiddag alleen.
Zondag Berend naar Tjitske; Oom Jetze zou komen, maar die is niet regt vlug.
Vandaag over een jaar was mijne dierbare Moeder al zoo ziek. O !
wat denk ik die tijd vaak over; wat had ik mijne lieve Moeder nog
gaarne bij mij.
Twee brieven geschreven, een aan Eabe en aan Geertje de Waal.
- Geertje en Dieuwke waren de dochters van Jetze Willems Idsardi, ge-
boren resp. 23-12-1847 en 8-6-1853. Geertje huwde op 20 Juni 1872
Reinder Dirks Hartmans, neef van Hartman Melis Hartmans, zie noot 2 blz. 6
Dieuwke bleef ongehuwd - Oom Jetze was hier bij aanwezig als voogd, wat dateerde van 26-8-1855
op deze datum was Johannes Willems Hannema overleden, waarop Jetze
voogd werd over zijn minderjarige kinderen. - Bedoeld wordt hier de oudste zoon van Jetze, geboren 6-2-1842.
- Ids van Rinsumageest was de zoon van een zuster van Dieuwke’s
grootvader Willen Idses Idsardi, Yttje Idses Idsardi gehuwd met
Jacob Dirks de Vries. Echtelieden hadden een bakkerij gehad te
Rinsumageest.
(pag.8)
1870 8
April 11 Ik aan een uur op bed geweest. Wat pijn in de keel en dik om ‘t
Maandag gezicht. Docter hier geweest, de dikte kwam van mijn kranke kies,
en de keel was een weinig ontstoken; ik moest maar wat in de kamer
blijven; hij zou een drankje sturen.
Hartman en Oom Jetze hier thee gedronken.
April 12 Om negen uur van ’t bed noch niet vlug. Geertje Meinsma vanmorgen
Dingsdag afscheid genomen; zij gaat vandaag naar huis.
April 13 Docter vanmiddag geweest, ik moest nog een drankje hebben; ik was
Woensdag koortsig. Dekeel is ook noch niet veel beter. Berend vandaag naar
Dockum geweest. Met Rienk niet beter.
April 14 Gerrit Gorter hier om de inboedel te taxeeren. Wat treurige
Donderdag herinneringen !
April 15 Vanmorgen mijn Eabe hier gekomen; vanmiddag Berend en Eabe naar
de Oom Jetze. Tjitske, Douwine en kleine Johannes bij mij 1); heden-
Vrijdag avond Geertje Lykles 2) van Groningen bij Tjitske gekomen. Ik
bijna hersteld, maar kom nog niet buiten.
April 16 Vandaag volgend de dag een jaar geleden, dat mijn dierbare Moeder
Zaterdag is ontslapen !! Hedenmiddag een briefje van Eabe, die is vanmorgen
in Dockum geweest en bij die gelegenheid Dr. de Jager gevraagd, hoe
Z.E. over Rienk dacht.
Z.E. antwoordde, dat de toestand van onze beste neef in zijn oog
hopeloos was. Welk een treurigheid !!
Hedenmorgen te Holwerd Oom Jetze benoemd als voogd over Johannes
en Jattje. G. Gorter vanmiddag het goud en zilver getaxeerd.
April 17 Ik niet naar de kerk, het is te koud, en ik heb ook niet veel lust.
Zondag Berend en Teatsche naar kerk. Berend vanmiddag naar Tjitske en van-
avond naar Oom Jetze. Ik aan Eabe geschreven. Tante Aantje even bij
mij geweest. Het grootste gedeelte van den dag alleen gezeten.
April 18 Vanmorgen vroeg een brief van Eabe gekregen, dat het met Rienk wel
Maandag zoo goed was, en om tien uur kwam de knecht dat Rienk des morgens
zeven uur was overleden. Oom Jetze en ik hedennamiddag erheen, welk
een treurigheid. Eerst hebben wij even bij Martha geweest en toen
naar mijn lieve Tante; Tante lag in bed; zij was ziek aan ’t hoofd
Het kan ook niet anders, de slagen komen zoo vaak.
April 19 Oom Jetze, Hartman en Gorter hier voor eten, om in de stal, schuur
Dingdag enz. te Taxeeren. Hedenmiddag naar Tjitske om het daar te doen.
Jattje hier gebleven.
April 20 Jattje en ik vanmorgen bij Tjitske koffij gedronken.
Woensdag Vanmiddag Notaris Klaasesz met zijn klerk en Oom Jetze hier om de
inventaris op te maken.
April 21 Notaris bij Tjitske. Delieve Jattje druk bezoek van meisjes uit
Donderdag dorp.
April 22 Onze beste neef begraven. Vandaag ook juist een jaar dat Moeder
Vrijdag begraven is. Hedenavond pijn in ’t hoofd en niet vlug. Jattje bij
Geertje Meinsma; Tjitske was ook op de begravenis.
- Douwine (geb. 13-2-1854) was de jongste zuster van Tjitske, allerjongste
was Douwe geboren 3-1-1857. - Geertje Lykles was de oudste dochter van Gosling Lykles en Trijntje
Douwes Stallinga, jongere zuster van Aukje, de moeder van Tjitske.
(pag.9)
1870 9
April 23 Berend Jattje naar huis gebragt.
Zaterdag
April 24 Ds. v.d. Beek te Hantumhuizen gepreekt. Berend en Teatsche
Zondag erheen. Vanmiddag Geertje Meinsma en Geertje Lykles van Gro-
ningen bij mij thee gedronken. Ik aan La Faille 1) geschreven.
April 25 Ik naar Tjitske.
Maandag
April 26 Een begin gemaakt met schoonmaken; Janke hier tot een uur.
Dingsdag
April 27 Janke hier. Berend naar Dockum.
Woensdag
April 28 Reitse Bierma hier om de huur te betalen.
Donderdag
April 29 Berend en ik naar Ee.
Vrijdag
April 30 Jan Sinia hier geweest en de kapshais verkocht.
Zaterdag
Mei 1 Ik alhier gekerkt bij Ds. Kalfshoven 2). Hedennamiddag naar
Zondag Tjitske.
Mei 2 Janke de achterkamer geboend; Wietsche hier te naayen.
Maandag
Mei 3 Teatsche naar Dockum
Dingsdag
Mei 4 Wietsche alhier. Berend naar Dockum.
Woensdag
Mei 5 Eabe hier vanmiddag geweest. Oom Jetze hier thee gedronken.
Donderdag
Mei 6 de beroepen predikant van Troostenburg de Bruin 3) in de ge-
Vrijdag meente geweest om alles op te nemen.
Mei 8 Ds. van Foudgum te Hantumhuizen gepreekt. Gerard en Gietje
Zondag met de lieve Anna 4) hedenmiddag bij ons geweest.
Tjitske naar Peasenss.
Mei 9, 10, 11 en 12 Druk schoonmaken.
Mei 13 Berend en ik naar neef Douwe.
Vrijdag
Mei 14 Ds. de Bruin bedankt.
Zaterdag
Mei 15 Ik gekerkt bij Ds. de Haan. Hedenavond erg kiespijn.
Zondag Tjitske, IJttje en de kleine Johannes bij ons.
Mei 16 Ik gisteravond Hollowai op mijn wang gesmeerd, en nu vanmorgen
Maandag een raar wang, geheel rood en de kin vol puisten, de kiespijn
is nu over.
1 Ds. Baart de la Faille stond in Ridderkerk. Zie blz 4 noot 1
- Zie Zondag 27 Februari. Dieuwke schrijft de naam foutief. W.R.
Kalshoven stond van 1866-1873 in de gemeente Wanswerd-Jislum. - Bij het beroep stond deze predikant in Oudeschoot.
- Uit het huwelijk van Gerard Becking en Grietje Jetzes Idsardi op
31-5-1866 werd Antje geboren op24-11-1868; Antje overleed aan de
kinkhoest 7 jaar oud op 8-12-1875.
(pag.10)
1870 10
Mei 16 Janke vandaag met de woonkamer begonnen.
Maandag
Mei 17 De kamer geboend. Mijn wang iets beter, maar nog ontzettend
Dingsdag dik. De beesten in ’t land.
Mei 18 Janke geweest; de gangen schoongemaakt en toen naar huis,
Woensdag zij was ziek aan ’t hoofd.
Teatsche met Berend naar Dockum.
Mei 19 Ik koortspillen ingenomen; ik heb nog gedurig kiespijn.
Donderdag Begonnen met de stal schoon te maken.
Mei 20 Tjitske naar Peasens, Oom Jetze en Tante naar Ee.
Vrijdag
Mei 21 De stal schoon. Eabe hier hedenavond gekomen.
Zaterdag
Mei 22 Ds. van Hiaure te Hantumhuizen gepreekt; niet een van ons
Zondag naar kerk. Geertje en Douwe met ons thee gedronken. Eabe
hedenavond vertrokken. Ik al weder erg kiespijn.
Mei 23 Berend en ik naar DOckum om mijn oorijzer te betalen.
Maandag Om een uur thuis gekomen kreeg ik de koorts.
Mei 24 Hedennacht niet best geslapen. Voor acht uur de knecht naar
Dingsdag Docter; een paar uur later was Z.E. hier al. Hij zou wat
poeders sturen, en ik moest mij wat in acht nemen, ik had
een gevoelig gestel. Hedenmiddag naar Tante Eelkje om vier
uur kreeg ik de koorts.
Mei 25 Ik hedenavond niet veel koortsig.
Woensdag
Mei 26 Hemelvaartsdag. Ds de Haan gepreekt. Docter hier geweest.
Donderdag Ik moest maar goed eten en trouw poeders innemen, dan was
ik spoedig geheel klaar, Hedenavond vrij erg koortsig.
Mei 27 Ik aardig vlug. De Heeren Pieter Dijkstra van Nes 1) ,
Vrijdag Jan Botma van Anjum 2) en Pieter Idsardi 3) ons land (alhier)
gewaardeerd. Om negen uur hier gekomen, bij ons gegeten,
bij Tjitske thee gedronken; om tien uur hedenavond vertrok-
ken. Oom Jetze hier ook. Ik zeer vermoeid.
Mei 28 Vannacht aardig geslapen, om half acht van ’t bed, maar
Zaterdag zoo’n hoofdpijn, ik moest om elf uurer weer op. Docter zeide
de koorts was zeker nog niet afgelopen.
Mei 29 4) Ds Folpmers van Hogebeintum hier gepreekt. Berend en Teatec
Zondag sche naar kerk. Ik veel beter als gisteren.
Mei 30 Ik niet vlug. Namiddags Hartman, Eabe en Geertje hier.
Maandag Hedenavond vrouw Beetsma en tante Anne. Onze beste Oom komt
hier bepaald alle dagen. Ik vermoeid.
Mei 31 Ik vandaag aardig vlug, geen eetlust.
Dingsdag
1) Pieter Gerrits Dijkstra was graankoopman te Nes (W.D.); hij was van
1858 tot 1892 bestuurslid van de Onderl. Brandwaarb. Mij Oos- en West
dongeradeel, waarvan de laatste 4 jaar als voorzitter. Zijn kleinzoon
Pieter Wiggers Dijkstra was later graankoopman in Ternaard.
2) Jan IJpes Botma was landbouwer onder Anjum, zijn naam wordt ver-
meld als deelhebber in de Reederij te Anjum in 1872.
3) Pieter Jans Idsardi was landbouwer te Beterwird, hij zou later de
schoonvader worden van Willem, zoon van Jetze Willems Idsardi.
4) Ds. J. Folpmers F.J.zn ging nog het zelfde jaar als predikant naar
Holwerd, waar hij tot 1884 stond.
(pag.11)
1870 11
Juni 1 Wietsche hier te naayen. Sijtze van Engwierum vanmorgen gekomen.
Woensdag Ik half acht van ’t bed, half één er op en zes uur er weer af.
Pijn in ’t hoofd en maar ongesteld.
Nicht Geertje hier hedenavond geweest. Tjitske naar Peasens.
Alweder koorts.
Juni 2 Willem hier. Ik zoo wat als gisteren. Vanmiddag braakachtig
Donderdag Otte Kuipers hier hedenavond. Ik acht uur van ’t bed.
Juni 3 Ik beter als gisteren. Douwe en Eabe hier.
Vrijdag Ik hedenavond zeer vermoeid en koortsig.
Juni 4 Niet best geslapen en geducht zweette en in ’t hoofd. Elf uur
Zaterdag van ’t bed. Het hoofd is mij vandaag zoo duizelig, ik weet
soms niet hoe ’t is. Teatsche naar Dockum.
Juni 5 Pinksteren. Ds. van Hogebeintum gepreekt. Tante Anna en neef
Zondag Willem, Tante Eelkje en nicht IJmkje en nicht Grietje hier
koffij gedronken.
Ik veel beter als gisteren. Teatsche naar Nes, namiddags Wiet-
sche bij mij en Reindertje (?) even. Oom Jetze hedenavond, ik
vrijwat koortsig.
Juni 6 Berend naar Gerard Becking. Eabe bij mij. Hedenavond Oom Jetze
Maandag ook. Ik vandaag aardig vlug, vanavond niet veel koorts. Niets
geen eetlust.
Juni 7 Niet best geslapen.
Dingsdag
Juni 8 Vanmiddag mee naar de keuken te eten, dat was al wat geleden.
Woensdag De eetlust werd iets beter, niet veel koorts. Wietsche hier.
Juni 9 Niet veel geslapen vannacht. Ik kan overigens merken dat ik
Donderdag beter word. Middags altijd een uurtje naar bed.
Juni 10 Eabe en Douwe hier, ik zoo wat gelijk, niet minder.
Vrijdag
Juni 11 Schoonzuster Tjitske 27 Jaar 1) geworden.
Zaterdag
Juni 12 Tjitske den geheelen dag naar Peasens. Ik redelijk vlug, maar
Zondag nu heb ik zoo’n pijn in ’t schouder.
Juni 14 Berend hedenmorgen naar Ee gereden. Tjitske naar Jan Botma
Dingsdag te Anjum.
Juni 15 Berend naar Dockum en ik naar Tjitske, vanmiddag gereden en
Woensdag vanavond gelopen.
Juni 16 Berend en ik naar Oom Jetze. Ik hedenavond wat koorts en wat
Donderdag hoofdpijn.
Juni 17 Docter vanmorgen hier geweest. De pijn in ’t schouder moest
Vrijdag er weg, en in de zijde ook. Z.E. poeders voor mij gestuurd.
Eabe en Douwe hier.
Juni 18 Ik zoo akelig van de poeders, ik kan altijd wel slapen.
Zaterdag
Juni 19 Ik redelijk vlug. Hedenmorgen gekerkt bij Ds Kalfshoven.
Zondag Hedenavond koortsig.
Juni 20 2) Oom Jetze, Hartman en Tjitske hier om over de verdeling te
Maandag spreken. Ik gevoel mij niet zoo goed en erg zenuwachtig.
Hedenavond naar bed toe toen Oom en Hartman hier nog waren.
1) De dagboekschrijfster is hier een jaar mis. Tjitske werd niet
27, maar 28 jaar oud.
- Er waren drie boerderijen uit de ouderlijke boedel te verdelen,
waar bij kwam het losse landbezit. In totaal 134 HA. Oom Jetze
trad bij het spreken over de verdeling op als voogd voor Jattje
Hartmans, Johannes Willems Hannema, en tevens voor de nog minder-
jarige Berend. Bij de verdeling kreeg Berend Kinnema, de kleine
Johannes de boerderij o/d Hantum waar Tj. woonde, Jattje de boer-
derij o/d Engwierum, en Dieuwke het losse land.
(pag.12)
1870 12
Juni 21 Berend, Tjitske en Douwine mij naar Ee gebragt. Ik niet vlug.
Dingsdag
Juni 22 Hedennacht niets geslapen en vanmorgen erg hoofdpijn. Vanmiddag
Woensdag een uurtje geslapen en veel beter. Hedenavond wat koorts.
Juni 23 Martha met de kleine Trijntje bij ons. Ik tamelijk vlug.
Donderdag Hedenavond wat vermoeid en koortsig.
Juni 24 Mijn Eabe en ik naar Douwe en Geertje.
Vrijdag
Juni 25 Eabe en Douwe naar Ternaard. Dina gisteren en vandaag bij ons.
Zaterdag Ik hedenavond erg koortsig.
Juni 26 Den geheelen dag in huis, een weinig koorts.
Zondag
Juni 27 Ik vrij wat beter. Vandaag nog al wat gepruist.
Maandag
Juni 28 Het plan was om vandaag naar huis, maar door het koude weder
Dingsdag hier gebleven.
Juni 29 Eabe naar Dockum. Ik veel beter als de vorige week.
Woensdag
Juni 30 Neef Douwe en Kornelis Beintema de goederen bij Martha getaxeerd.
Donderdag Geertje bij ons.
Juli 1 Eabe en Douwe weder naar Ternaard. Dina bij Tante.
Vrijdag
Juli 2 Eabe en Geertje mij hedenmiddag thuis gebragt. Ik ben met groot
Zaterdag genoegen uit geweest, het kan ook niet anders, bij wien zou ik
liever willen zijn ? Ette Kuipers van Hantumhuizen bij ons
thee gedronken.
Juli 3 Ik niet veel geslapen. Berend naar de kerk. Tjitske en neef Anne
Zondag hier koffij gedronken.
Ds. de Boer hier ook geweest. Oom hedenavond, allemaal blij dat
ik wat beter ben.
Juli 4 Berend vanmorgen naar Tante Eelkje en naar Holwerd, vanmiddag
Maandag naar de Harddraverij te Ternaard. Ik dus alweder veel alleen.
Vandaag aan mijn Eabe geschreven.
Juli 5 Ik vandaag niet vlug
Dingsdag
Juli 6 Berend naar Dockum. Tjitske met Johannes bij mij.
Woensdag
Juli 7 Douwe en Eabe vanmiddag bij ons. Indien ik wat beter word, dan gaat
Donderdag het zeer langzaam.
Juli 8 Berend met neef Anne naar Leeuwarden.
Vrijdag Ik alleen.
Juli 9 Eabe hedenmiddag naar Ternaard, hedenavond bij ons. Ik vannacht
Zaterdag bijna niets geslapen en misschien daardoor niet vlug, twaalf uur
op bed, half drie er af en nog niet geslapen, hedenavond vermoeid.
Juli 10 Ds. Folpmers te Hantumhuizen gepreekt, wij thuis. Berend heden-
Zondag avond naar Peasens. Eabe om half negen weggereden. Ik vannacht
alweer niet best geslapen.
Juli 11 Ik in de nanacht wat rustig geslapen. Vanmiddag Berend en ik in
Maandag de tilbury van Oom een ridtje gemaakt over Hantumhuizen, Ternaard
Holwerd, Brantgum en zoo naar huis.
Tante Anne hedenavond bij mij. Vanmiddag de vrouw van Pieter
Mames Hiemstra van Hantumhuizen overleden.
Juli 12 Ik goed geslapen en iets beter. Nicht Geertje vanavond bijmij.
Dingsdag
Juli 13 Berend met Pieter Bosch, Gerard Becking en Dirk Benthem naar
Woensdag Doezum om turf te Koopen.
Oom met mij koffij gedronken.
(pag.13)
1870 13
Juli 14 Naar Oom Jetze met Tante van Ee gereden.
Donderdag Hedenavond heel vlug
Juli 18 Berend naar Leeuwarden om eene nieuwe Tilbury te koopen.
Maandag Ik aardig vlug; vanmiddag met Tante Eelkje, Tjitske en IJtje
naar Oom Jetze. Douwe en Eabe weer naar Ternaard mij van Oom
gehaald. Oom Becking hier gekomen.
Juli 19 Berend de koorts, den gehelen dag op bed.
Dingsdag
Juli 20 Berend niet vlug, ik veel beter.
Woensdag
Juli 21 Oom Becking met familie hier koffij gedronken. Berend en ik
Donderdag naar Tante Eelkje.
Juli 22 Berend en ik naar neef Douwe. Ikheel vlug.
Vrijdag
Juli 24 Oom Becking vanmiddag gepreekt, de lieve Johannes gedoopt.
Zondag Ik druk bezoek van neven en nichten. Hedenavond vermoeid.
Juli 25 Berend mij met de nieuwe tilbury naar Ee gebragt.
Maandag Vanmorgen bij Tjitske koffij gedronken. Oom Becking vertrokken
Ik bijzonder vlug, vanmiddag nog al boodschappen gedaan in
Dockum.
Juli 26 Met elkander naar neef Douwe. Oom Jetze en Tante er ook.
Dingsdag
Juli 27 Douwe en Geertje, Eabe en ik naar Winschoten. Vanmorgen
Woensdag zeven uur op reis, met de wagen tot Buitenpost, verder per
spoor. Twaalf uur te Winschoten, met de omnibus naar ‘t
Hotel Weizeman.
Eén uur weer op reis; te Buitenpost thee gedronken, ik erge
hoofdpijn, en zeer vermoeid. Zeven uur thuis. Eene aanganame
dag gehad.
Juli 28 Tante en Eabe mij thuis gebragt. Ik geducht verreisd en niet
Donderdag vlug.
Juli 29 Niet half zoo vlug als vorige week. Ik weet niet of alles
Vrijdag van de reis naar Winschoten komt.
Juli 30 en 31 Ik volstrekt niet vlug.
Za. en Zo.
Augustus 1 Eabe Dina hier gebragt, bij Ternaard om gereden. Wietsche mee
Maandag naar Tante. Ik koortsig en geducht in de leden.
Augustus 2 Tjitske met Johannes bij ons; ik zeer koortsig en lusteloos.
Dingsdag
Augustus 3 Dina en ik naar Tante Eelkje, Berend naar Dockum, ik beter
Woensdag als gisteren.
Augustus 4 Dina, Berend en ik naar Tjitske. Ik zeer koortsig en erg ver-
Donderdag moeid; vanmorgen geducht gebraakt.
Augustus 5 Dina en ik bessensapsa gemaakt. Mijn logé staat mij trouw bij;
Vrijdag ik heb aan haar een grote steun.
Augustus 6 Vannacht niet best geslapen, en vanmorgen ja ik zou zeggen
Zaterdag ziekelijk. Half elf alweer op bed. Vanmiddag iets beter.
Augustus 7 Vanmiddag een bloedzuiger aan de zijde gehad. Vandaag de zijde
Zondag veel beter, veel ruimer. Oom Jetze en Tante hier vanmiddag.
Augustus 8 Berend naar Ee om Wietsche te halen. Ikiets beter.
Maandag
Augustus 9 Berend en ik en de familie van Ee naar Gerard en Grietje.
Dingsdag Ik zeer vermoeid.
Augustus 10 Den geheelen dag regen. Sijtze hier geweest. Ikz zoo wat ge-
Woensdag lijk. Avonds op bed eerst hoesten en meest braken.
Augustus 12 Zie volgende blz.
DeVrijdag
(pag.14)
1870 14
Augustus 12 Eabe hier. Dina naar Tjitske. Ik niet vlug. Avonds koortsig
Vrijdag en ook wat diarrhé ! Vanmorgen weder een bloedzuiger aan de
zijde, maar dat heeft nu niets geholpen.
De zijde wordt niet beter.
Vanavond weder de pillen van Docter.
Augustus 13 Ik wat beter, maar zeer zwak, ik kan bijna niets.
Zaterdag
Augustus 14 Ds v.d. Beek hier gepreekt, Heilig Avondmaal. Ik alleen
Zondag thuis; uit de kerk hier koffij gedronken.
Berend naar Oom en Oom hier hedenavond. Ik niet veel koortsig.
Augustus 15 Eabe en Douwe Dina gehaal, het is eerst zeer ledig, zij be-
Maandag wees mij ook zooveel diensten. Ik vanmiddag aardig vlug, maar
hedenavond alweer koortsig.
Augustus 16 Berend naar Leeuwarden, vanmiddag naar Tjitske. Vandaag heel
Dingsdag vlug, ook niet veel koorts.
Augustus 17 Tante en Eabe hier, ik vanmiddag niet zoo goed als gisteren
Woensdag en vanavond vrijwat koortsig.
Augustus 18 Vandaag naar Tjitske. Oom Jetze, Hartman, berend en ik de lan-
Donderdag derijen 1) verdeeld.
Augustus 19 Ik den geheelen dag zeer zenuwachtig, hedenmiddag beterde
Vrijdag het wat, niet veel koorts.
Augustus 19 Naar Ee geschreven, ik kan niet aanhoudend schrijven, zoo
Vrijdag schemert het mij voor de oogen; ik weet niet of dat uit zwakte
komt, dit weet ik wel: het is lastig. Overigens vandaag heel vlug
Augustus 20 Gisteravond op bed geducht gehoest, eindelijkweer braken.
Zaterdag De zijde wordt minder, ik kan somtijds het hoesten niet uitstaan
en weet niet hoe ik liggen zal. Wat zal dat nog worden ?
Augustus 21 Docter hier geweest. Z.E. en ik een discours gehad. Ik zeg;
Zondag het is ongetwijfeld de familiekwaal, en Z.E.: het is rheumatiek,
en dat ik als ik lig meer pijn heb als zittende, komt van de
spieren; nu ik weet het niet, ik vrees ! ik vrees !
Vandaag aardig vlug, had ik niet die kranke zijde en kwam eens de
nodige eetlust, ik geloof, ik was spoedig hersteld. Maar nu !
Ik geef ook nog al slijmen op.
Augustus 22 Redelijk vlug. Vanmiddag Ds v.d. Beek met Juffer en twee kinde
Maandag ders hier thee gedronken en afscheid genomen; zij vertrekken
naar Valburg. 2)
Augustus 23 Eabe hier. Mijne gezondheid wordt veel beter, maar ben zeer
Dingsdag zwak.
Augustus 24 Vanmorgen niet heel vlug; hedenavond hoestte ik een weinig en
Woensdag tot mijne groote ontsteltenis was er bloed aan de slijmen,
daarop een paar stukjes geheel bloed. Docter vanavond hier ge-
weest. Z.E. troostte mij, het kwam uit de borst, maar het was zoo
weinig, hijzag er geen gevaar in, doch dit was waarheid, het was
een teer gestel. Het spijt mij: het bevestigt mijn vrees, en
ontneemt mij eenigszins demoed.
- Zie noot 2. onderaan blz. 11
- Zie noot 2. onderaan blz. 6
(pag.15)
1870 15
Augustus 25 Zoo wat gelijk als andere dagen, het slapen wordt beter, ik
Donderdag kan er niets van bemerken dat ik gisteren dat gevalletje gehad
heb. Och mogt het geene gevolgen hebben !
Augustus 26 15 jaar geleden dat onze lieve vader is bezweken. Eén jaar dat
Vrijdag wij uit Bad-Soden 1) vertrokken zijn.
Eabe en Douwe hier geweest.
Augustus 27 Mijn Docter hier geweest. Ik vroeg of ik wel beter kan worden.
Zaterdag Wel ja zeide Z.E., sterk zal je nooit worden, maar daar heb je
ook nooit onder behhoort, doch je kunt best vrolijk en gezond
leven. Hoe gaarne zag men zulks bevestigd, doch de Heere regeert.
Augustus 28 Tante Anna, neef Willem en Grietje hier uit de kerk koffij
Zondag gedronken. Namiddags Oom hier.
Augustus 29 Ik anders redelijk vlug, maar heb vandaag bijna niets gebruikt.
Maandag
Augustus 30 Eabe hier met Martha en Geertje, een aangename dag. Ik ook heel
Dingsdag vlug.
Augustus 31 Dr. hier vanmorgen. Z.E. kon bemerken, dat ik zwakker werd;
Woensdag doch het moest ook wel, zei hij, er kwam niets in. Z.E. zou nu
eens op de maag werken. Ik voor mij zelf ben zoo bang, dat zich
daar de hoofdzaak niet zit.
September 1 Ik den geheelen dag alleen. Hedenavond Oom hier, Oom gaat morgen
Donderdag naar Zutphen.
September 2 Eabe en Tante hier, ik aardig vlug.
Vrijdag
September 3 Mijn Docter hier. Met elkander goedgevonden eene Professor te
Zaterdag raadplegen; Docter vond het ook goed.
Och ! mogt dat eens de gewenste gevolgen hebben.
September 4 Berend en Teatsche hedenmorgen naar Hantumhuizen.
Zondag Namiddags Oom, Tjitske en de vrouw van S. Vellema. Ik heel vlug.
September 5 Eabe hier. Ik hedenmiddag aardig, ’s morgens heb ik de koorts,
Maandag eerst koud.
September 6 Berend naar Dockum; en aan Professor Rozenstein getelegrafeerd,
Dingsdag of het Z.W.E. morgen of Donderdag te spreken was. Berigt terug
ontvangen: Donderdag te spreken. Ik vanavond vijf poeders van
mijn Docter gekregen voor de koorts.
September 7 Mijn beste Tante en mijn Eabe vanmorgen hier gekomen. Berend
Woensdag ons naar Veenwouden gebragt. Zes uur te Groningen, ik niet erg
vermoeid.
September 8 Vannacht redelijk goed geslapen. Om half tien naar de Professor,
Donderdag Mijn borst van boven even onderzocht, nauwkeurig nar de familie
gevraagd, en mij verder aangeraden zeer voorzichtig te zijn, al-
tijd rustig houden, mij nooit overspannen, en verder zou Z.W.E.
aan Docter schrijven, wat medicijnen betref. 2)
Ik niet moediger, wel verwachtte ik van den Professor ook geen
wonder; maar die vragen naar de familie, en danstilzwijgen opmijn
woorden, ik ben zoo bang voor mijn borst; dit alles bevestigt mijn
vrees; Half twee weder op spoor, ik niet vlug; Berend ons gehaald.
Toen wij thuis kwamen viel het mij niet af, maar avonds op bed,
kon ik bemerken, dat ik een reis gedaan had. Mijne lieve betrek-
kingen hedenavond naar huis gereden.
1.Willem was hier in zomer van 1869 in een poging om van zij
t.b.c. te herstellen. Verbetering bleef uit; hij wilde toen weer naar
huis omdat hij, zoals hij het uitdrukte, thuis beter kon sterven
dan in de vreemde. Er zijn twee Bad-Sodens: Denkelijk wordt hier
Bad-Soden in de Taunus bedoeld, Noordelijk van Spessart, halverweg
Frankfort – Fulda ligt nog een plaats met deze naam.
- Westelijk van het Akademisch Ziekenhuis in Gron. ligt de Rosensteinlaan
(pag.16)
1870 16
September 9 Tamelijk goed geslapen. Oom en Docter hier vanmorgen, beiden
Vrijdag nieuwsgierig wat voor reis ik gemaakt had en hoe het met mij
was. Docter zeer belangstellend en vriendelijk, met medicijnen
wachten op de brief van Professor Rosenstein. Tjitske hier
geweest met de kleine Johannes.
September 10 Ik tot vier uur heerlijk geslapen, wat is dat een genot !
Zaterdag Geertje de Waal gisteren in Hantum gekomen, vanmiddag bij mij.
September 11 Gerard en Grietje hier koffij gedronken, hedenavond Oom hier,
Zondag ik niet vlug.
September 12 Geertje hier; ik altijd morgens de koorts; vanmorgen elf uur
Maandag op bed, twee uur er af.
September 13 Mijn Eabe hier. Ik den geheelen dag niet vlug.
Dingsdag
September 14 Hartman hier; ik beter als gisteren, maar niet eten.
Woensdag
September 15 Nogal bezoek van kooplui. Ik zoo wat gelijk; ik leef tegen-
Donderdag woordig van melk en vruchten.
September 16 Vanmorgen druk hier. Docter, Oom en Tjitske met Johannes;
Vrijdag en ik zoo naar, de koorts en toen braken, en ik kon niet best
eerder op bed gaan als twaalf uur. Vanmiddag Douwe en Eabe hier
hedenavond Oom.
Hier eindigt het boekje. (pag.17) 17
Brief van Berend Hannema aan zijn Tante Eelkje o/d Brantgum.
Mejufvr. Wed. Spriensma
Brantgum
In handen
Hantum 22 Nov. 1870
Geachte Tante !
De toestand van Zuster heeft zich sedert gisteren vrij wat
verergerd, en men kan niet anders denken, als dat haar einde nadert.
Gisteren avond, nadat zij een oogenblikje was opgeweest, werd
zij flauw; zij betrok geheel en zeide dat zij niet wist hoe het
met haar was.
Met moeite heb ik heb ik haar op ’t bed gebragt, daarna hebben
wij Domenie, Oom Idsardi en Tjitske gehaald, maar toen die kwamen,
was het al aardig beter.
Van benauwdheid heeft zij hoegenaamd geen hinder, de borst
is haar ruim.
Vurig heeft zij gisteren en vannacht gebeden aan den Heer
om haar Zijne genade te schenken, en haar als een arm, verloren
zondaar aan te nemen.
God heeft haar gebed verhoord; zoodat zij vanmorgen geheel
in vervoering uitriep, dat zij nu den dood blijmoedig tegemoet gaat
en nu die Heer in de grootste benauwdheid, voor Zijne onuitspreke-
lijke genade aan haar bewezen, kan danken en lofzingen.
Op ’t oogenblik is zij weer heelaardig en blijmoedig in haar
Heer en Zaligmaker,
Uw heilw. neef B.J.H.
(pag.18)
No 167. In het jaar een duizend acht honderd en zeventig, den negenden
der maand December zijn voor ons Jilles Klaasesz,
Burgemeester, Ambtenaar van den Burgelijken Stand der
Gemeente Westdongeradeel, Provincie Friesland, gecompareerd: Jan Louws Coree, oud negenentwintig jaar, en Rein Gerbens
Woudman, oud zevenendertig jaar, arbeiders, wo-
nende te Hantum, bekenden van de overledene,
welke ons verklaard hebben, dat Dieŭke Johannes Hannema,
oud zesentwintig jaar, zonder beroep, geboren te Eng-
wierum, wonende te Hantum, ongehuwd, dochter
van Johannes Willems Hannema en Jattje Willems
Idsardi, in leven echtelieden, beide overleden,
op den achtsten dag der maand December
des avonds ten zes ure, in het huis num-
mer vier te Hantum is overleden; en hebben wij deze Acte
aan de aangevers voorgelezen, en daarna met hen geteekend.
J.L. Coree R.G. Woudman J. Klaasesz
(pag.19)
19
Epiloog.
Dieuwke’s verloofde Eabe, huwde op 14 Juni 1872 Jantje Miedema, geboren
27 Juni 1847 te Aalsum, dochter van Hendrikus Marten Miedema en Anna
Maria van Kleffens (Stamboek van het geslacht van Kleffens).
Uit dit huwelijk werden drie dochters geboren, waarvan er twee volwas-
sen werden: Anna Maria, geb. 28-4-1873, gehuwd met Ds. de Jonge, overl.
27-2-1962 te Zwolle, en Elisabeth Wilmina, geb. 20-4-1877, bleef onge-
huwd en overleed te Hardegarijp.
Eabe overleed in 1881 op 7 Oktober; zijn weduwe hertrouwde Hendrik
Pieter Smits, zij woonden op Villa Nova te Hardegarijp; uit dit huwe-
lijk één dochter Pietje, gehuwd met ? Gorter.
Berend huwde 22-5-1871 Trijntje Jans Meinsma. Hij is de enige van zijn
ouders, broer en zusters, die geen t.b.c. heeft gehad; blijkbaar was
hier sprake van opgedane resistentie. Hij overleed 9-4-1910 te Hantum.
Tjitske hertrouwde Gerrit Arjens Wassenaar, weduwnaar van Grietje Jelles
Hiemstra, zij overleed te Leeuwarden in 1906.
Jattje, dochter van Hartman M. Hartmans en Geertje Hannema, trouwde
IJsbrand Posthumus, lid van het kassierskantoor Posthumus en Roorda te
Dokkum, later opgegaan in de Rotterdamsche Bank. Zij overleed ± 1937
te Dokkum.
Aanvulling:
In de naamlijst van Hervormde predikanten komen de namen van
Ds Weenink (blz. 7 Zondag 3 April) en Ds de Boer in geen van de ge-
meenten van de ring Holwerd in 1870 voor.
Ds de Boer (blz. 12 Zondag 3 Juli) zal kennelijk identiek zijn
met Ds A.M. Bokma de Boer, predikant van Nes en Wierum van 1856 tot
aan zijn emiraat in 1882.
Hij was de vader van de bekende schrijfster Sjoukje Maria
Diederika Troelstra – Bokma de Boer, geb. Nes 13-2-1860 overl.
Hilversum 9-1-1939. (pseud. Nienke van Hichtum). Eerste vrouw van
Pieter Jelles Troelstra. Schrijfster van Friese en Nederlandse
kinderboeken, klassiek is “AFKES TIENTAL”.