Vooral eind 19e eeuw vond er een uitverkoop van Fries erfgoed plaats. Vele Friese states werden afgebroken en ook economische crises droegen er aan bij dat vele interieurs ofwel direct verloren gingen, ofwel via opkopers en emigranten naar elders verdwenen.
Het aardige daarentegen is dat vele van deze stukken van het Friese erfgoed langzamerhand weer opduiken door de toenemende digitalisering. De vondsten van de Amelander glas-in-loodramen uit 1679 zijn een mooi voorbeeld. Zo digitaliseren steeds meer musea hun collecties, waardoor met enkele gerichte zoekopdrachten schilderijen, zilverwerk, glas of andere interieurstukken op het scherm verschijnen. Vaak nog niet via Google trouwens, omdat ze wat dieper verborgen zitten in online databases.
Ook veilingwebsites doen meer en meer online en hebben er natuurlijk alle belang bij dat een zo breed mogelijk publiek kennis neemt van het aangebodene. Soms kun je proberen op een veiling zelf of een museum tippen een mooi Fries stuk erfgoed te bemachtigen. Na de veiling blijven de afbeeldingen en bijbehorende beschrijvingen en bezitsgeschiedenis (provenance) vaak online, wat een mooi digitaal beeldarchief oplevert.
Toegang tot experts als museumconservatoren, professors, professionele onderzoekers en sneupers is een stuk makkelijker geworden, zodat je vragen kunt stellen en tips kunt geven waar dat relevant lijkt.
Zelf maak ik altijd veel foto’s (met mijn telefoon, zonder flits) van schilderijen en andere objecten die ik interessant vind, zodat ik ze makkelijk kan delen met andere geïnteresseerden, via email of Twitter. Dat levert vaak bijzondere extra informatie en inzichten op en regelmatig spectaculaire vondsten. Doordat je er vaak bij zet wie er op staan, waar het zich bevindt etc. kun je het zelf daarna ook veel makkelijker terugvinden. Daarmee is bv Twitter voor mij ook een digitaal beeldarchief.
Graag doe ik hierbij dan ook een oproep aan medesneupers: Maak foto’s van objecten waarvan u denkt dat ze een link met Friesland hebben. Bij voorkeur natuurlijk op plaatsen waar niet zoveel van onze medeleden komen. Van het Rijksmuseum en andere nationale musea hebben we over het algemeen al vrij goede toegang tot een ruime digitale collectie in hoge resolutie en zonder storende watermerken (overigens geldt dat nog niet voor het Fries Museum helaas). Let wel: van het Rijksmuseum is een groot deel van de objecten in depot ook online nog niet beschikbaar!
Maar vooral musea en kastelen in kleine plaatsen en in het nabije buitenland zijn interessant. Vele interieurs zijn verdwenen naar Engeland, Frankrijk, Duitsland, Denemarken en Zweden. Ook zijn in de emigratiegolven vanaf eind 19e eeuw veel spullen meegenomen naar de USA, Australië/Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en Argentinië. Als u dan toch een van deze landen bezoekt en een cultureel uitstapje maakt, maak dan ook foto’s en deel die met ons via email of onze Twitter of Facebook-pagina’s. En uiteraard zijn we ook geïnteresseerd in particuliere collecties (waar we discreet mee om zullen gaan).
Kunstbeurzen als TEFAF, PAN Amsterdam of BRAFA (waar Wibo Boswijk een schilderij met schepen van Tjerk en Barend Hiddes de Vries ontdekte) tonen ook vaak verrassende kunstwerken die je vrij mag fotograferen en zelfs televisieprogramma’s zoals Tussen Kunst en Kitsch leveren regelmatig nieuwe vondsten op (zoals de Dokkumer silhouetportretten en de Friese huwelijksbeker uit 1599).
Ik hoorde recent een anekdote over wijlen supersneuper Sytse ten Hoeve die eens op de televisie bij Yvana Trump (de ex-vrouw van Donald Trump) op de achtergrond een Fries schilderij(?) zag. Vervolgens correspondeerde hij met haar hierover. Hoe het precies is gegaan en afgelopen weet ik niet, maar frappant is het zeker.
Wie weet, doet u dan ook nog eens een bijzondere ontdekking waarover we kunnen publiceren. Deel het!