okt 092012
 

Femme Gaastra en Wilma Seybel verbaasden zich in hun artikel in De Vrije Fries in 1994 (als pdf online op website De Vrije Fries) al over het feit dat de gefortuneerde koopman Eyso de Wendt uit Kollum ongehuwd bleef. De deze week online geplaatste brieven uit het project Sailing Letters, die door het Meertens Instituut zijn omgedoopt tot Gekaapte Brieven, werpen een nieuw licht op de persoon van De Wendt.
Niet alleen was De Wendt heel rijk geworden tijdens zijn werk voor de VOC in de Oost, hij moet ook uitzonderlijk gierig zijn geweest. De telg uit een oorspronkelijk Deense familie (net als die van de Dokkumer VOC-commandeur Jan de With) was opgeklommen tot eerste supercarga en later directeur van de handel van Batavia op China. Het voordeel bij die China-handel was dat er ook op legale wijze een deel particulier uitgeoefend mocht worden. Een bijvangst daarvan zijn de stukken porselein met familiewapen (Chine de commande) die hij in 1752 meestuurde met het schip Geldermalsen. Dit schip verging onderweg, maar de lading, ook wel bekend als de Nanking cargo, werd opgedoken en vervolgens voor een deel opgenomen in de collectie van het Groninger Museum.

Adam Gotfried Schultz, ontvanger der convooien en licenten te Dokkum, schreef in 1780 een brief waarin hij over De Wendt opmerkte: UWEd meld te recht van Eiso de Wendt zijn gierigheid in Indiën, hier reisde hij ook altemets een geheele dag zonder knegt, zonder andere verteering, als een stuijver koek uijt de zak, en een zoopie toe, agt dagen voor zijn dood heeft hij zijn Neeff Wendt, met uijtsluijting van zijn broeder en zuster universeel erfgenaam gemaakt onder Beding, dat hij zijn naam ook De Wendt, en niet Wendt, zou schrijven, etc.
De Dokkumer neef, Eco de Wendt, was de eerste burgemeester van Workum in 1755 en erfde niet alleen de Kollumer buitenplaats Oostenburg, maar kreeg ook als opdracht de Steenen Berg af te bouwen.

Briefschrijver Schultz was in 1762 vanuit Franeker naar Dokkum gekomen en verhuisde, waarschijnlijk vanwege zijn werk, tijdelijk naar de aan de overkant van de Lauwerszee gelegen plaatsen Vierhuizen en Zoutkamp, alvorens terug te keren naar Dokkum, waar hij in 1816 overleed.
Overigens wordt de ‘oude intime vriendt’, zoals Schultz de geadresseerde aanspreekt, niet met name genoemd in de brieven. Het is waarschijnlijk iemand die ook in Batavia geweest is voor de VOC en een meerdere was van Schultz. Wie een idee heeft mag het zeggen!

Verder zijn er ook nog andere gekaapte brieven die refereren aan De Wendt op Ceylon en de met zijn nichtje getrouwde gouverneur van Ceylon, Iman Falck:
http://www.gekaaptebrieven.nl/tekst/brief/4871 en http://www.gekaaptebrieven.nl/tekst/brief/4872 (over De Wendt op Ceylon) en http://www.gekaaptebrieven.nl/tekst/brief/5715 (over Iman Falck)

Met dank aan onze leden Tymen Wierstra voor de uitgebreide website over de familie De Wendt en Tjeerd Iniavoor de tips van de brieven.

De website Gekaapte Brieven functioneert grotendeels niet meer, omdat de Adobe Flash plugin om de brieven te tonen niet meer ondersteund wordt. Vandaar hieronder gekopieerd de ooit wel zichtbare brieven:

id soort datum afz plaats land schip ontv plaats land schip
3943 envelop onbekend Iman Willem Falck Colombo (Colombo) Nederlands India (Ceylon (Shri Lanka)) Held Woltemade
3945 brief onbekend Iman Willem Falck Ceylon (Ceylon)
3947 envelop onbekend Iman Will(em) Falck Kolombo (Colombo) Nederlands India (Ceylon (Shri Lanka)) Helt Woltemade
3949 brief onbekend Iman Willem Falck Colombo (Colombo) Nederlands India (Ceylon (Shri Lanka))
4547 brief 05-01-1780 P. Blaauwsz. Amsterdam (Amsterdam) Falck
4595 envelop onbekend Iman Willem Falck Colombo (Colombo) Ceijlon (Ceylon/Sri Lanka) Helt Woltenma (Woltemade, Held)
4870 brief onbekend Iman Willem Falck Colombo (Colombo) Ceilon (Sri Lanka)
5296 brief onbekend falck
5711 brief 01-01-1780 Iman Willem Falck Ceylon (Sri Lanka)

  One Response to “Kwaadsprekerij over koopman Eyso de Wendt in gekaapte brieven”

  1.  

 Leave a Reply

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.