Reinder Tolsma schreef in 1989 een doorwrocht Friestalig boek over boerderijen in Oostdongeradeel en enkele in Westdongeradeel (Nes). Van het boek zijn 500 exemplaren gedrukt maar het is inmiddels uitverkocht. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Friese Maatschappij van Landbouw, afdeling Oostdongeradeel – Schiermonnikoog (1889-1989) werd destijds een werkgroep van onze vereniging in stelling gebracht om vooronderzoek te doen. De werkgroep was twee jaar bezig en bestond uit de leden Jaap Heeringa, K. de Graaf, Dick de Jager, Eimert Smits en Douwe Zwart. De foto’s werden verzorgd door H. Sterk uit Metslawier.
De 58 boerderijen van de leden van de Friese Maatschappij van Landbouw in onze regio in 1989 werden op verzoek van het bestuur beschreven. Het bestuur bestond in 1989 uit A. Oosterhof (voorzitter), P. Jensma (skriuwer/ponghâlder), A. Boomsma (twade skriuwer), W.H. Bakker en P. Meindersma.
Dat heeft dus geresulteerd in een beschrijving van 55 boerderijen in de gemeente Oostdongeradeel en nog 3 uit de gemeente Westdongeradeel (uit het dorp Nes).
Van sommige boerderijen begint de beschrijving al voor 1500, dat is bijvoorbeeld het geval als zo’n boerderij van oorsprong in het bezit was van een klooster, andere boerderijen hebben duidelijk een jongere geschiedenis. De beschrijving is opgehangen aan bepaalde jaren, bijvoorbeeld 1511 (Floreenregister), 1640 (Stemcohier), 1832 (Kadaster).
Het boek wordt afgesloten met een aantal bijlagen waaronder boedelinventarissen(1582), overzicht van huurprijzen, huurcontracten(1556,1805), voorwaarden en bestek voor het bouwen van een boerderij (1779) en een overzicht van familierelaties tussen boerengeslachten.
Een register (pdf) maakt het geheel toegankelijk.
De beschreven boerderijen staan in:
Aalsum – 3
Anjum – 8
Ee – 12
Engwierum – 12
Jouswier – 3
Metslawier – 3
Morra – 4
Nes (WD) – 3
Niawier – 2
Oosternijkerk – 3
Oostrum – 4
Paesens – 1
Omdat er nog regelmatig vraag naar het boek is en het voor vele sneupers met voorouders die een boerderij in de Dongeradelen bezaten interessant is, kwamen we op het idee een digitale versie beschikbaar te stellen. Het was nog even wat werk de oude diskette met onleesbaar geworden bijzondere tekens (vooral de in het Fries veel voorkomende letters met een dakje zoals û en â) weer goed te krijgen, maar het is uiteindelijk met hulp van Jaap Sip Faber gelukt!
De tekst kunt u nu geheel online op onze vereningingswebsite bekijken (zoek in de tekst naar namen via Ctrl F): Pleatsen yn Eastdongeradiel. Met dank aan Reinder Tolsma!
Het eveneens Friestalige, door de Fryske Akademy uitgegeven, Skiednis fan Eastdongeradiel (geschreven door wijlen Samme Zijlstra) hebben we nu ook kunnen digitaliseren.