S.H. Tiesma
Kruimeldiefstallen en de pittige bestraffing daarvan.
Armoede brengt mensen soms tot de bedelstaf maar verleidt mensen ook wel tot het plegen van kruimeldiefstallen. Dit bleek mij o.a. uit een onderzoekje gedaan in het Rijks Archief te Leeuwarden. Naar hedendaagse normen waren de overtredingen gering en de straffen onevenredig fors.
Enkele voorbeelden uit 1847: Een zekere Janke Dirks van der Veer, oud 65 jaar, dagloonersche, wordt wegens diefstal van aardappelen in den avond van 6 october 1847 op het land van Johannes Tabes Annema, landbouwer te Rinsumageest, veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie maanden.
Op 3 september 1847 stal Pietje Wybes Bergsma, oud 26 jaar, zonder beroep en zonder vaste woonplaats een paar kousen; veroordeling: gevangenisstraf van 2 jaar !
Een min of meer willekeurige opsomming van misdrijven en straffen uit 1880 geeft het volgende beeld:
Diefstal van: Straf:
Een varkenskop: 183 dagen gevangenisstraf
Een schaap: 3 maanden
Een konijn: 183 dagen
Turf: 7 dagen
2 krentenbroden, door jongens van 14 en 15 jaar: 2 jaar en verbeterhuis
Zout: 3 maanden
2 kousen: 1 maand
1 vaatje vet: 183 dagen
Zeemleren lap: 14 dagen
1 geitevel: 1 maand
1 vrouwenhemd: 14 dagen
1 kat: 1 maand
1 roggebrood dmv inklimming: 2 jaar
Of alle diefstal uit armoede geschiedde is echter de vraag. Af en toe zal ‘wraakneming’ of ‘plagerij’ de drijfveer zijn geweest. Want de kat: is die gestolen om verorberd te worden of om te worden verkocht; of….?
Een mooie website met als onderwerp de erbarmelijke woontoestanden in het Groningse Westerwolde in het begin van de vorige eeuw vindt u hier.