jul 172014
 

Bij veilinghuis Sotheby’s in London werd op 29 april 2014 een zilveren schaal van de Friese zilversmid Pieter de Wit uit Leeuwarden geveild. Pieter de Wit was leerling van Johannes Foppes in 1670 en trad in 1682 toe tot het gilde van goud-en zilversmeden.

Het bord toont in het midden een alliantiewapen, van een echtpaar dus. Het zilveren bord zal vermoedelijk als huwelijksgeschenk gemaakt zijn.
Links een wapen met 3 klavers rechtsboven, linksboven de Friese halve adelaar en onder 3 vogels. Via de database met Friese wapens van Hessel de Walle en ons overzicht van Friese wapens op de verenigingswebsite zie je dan al gauw dat dit het wapen van de familie Idema moet zijn. De vogels zijn in andere afbeeldingen meestal zwanen.
De schaal is onderdeel van de collectie Gustav Leonhardt, oud-bewoner van Huis Bartolotti te Amsterdam. De collectie is na zijn overlijden in 2012 geheel geveild bij Sotheby’s. In Huis Bartolotti, een van de mooiste panden in de Amsterdamse Grachtengordel, was ik nota bene recent nog binnen, als lid van Vereniging Hendrick de Keyser!
Het rechterwapen dat op de schaal staat afgebeeld levert meer hoofdbrekens op. De gekruiste ganzenveren (zowaar dezelfde als in ons verenigingswapen!) in combinatie met de lelie en 3 klavers kon zelfs door de Fryske Rie foar Heraldyk niet direct thuisgebracht worden. Mijn logica is dat er een relatie met een ‘schrijver’ of ‘secretaris’ moet zijn, mogelijk de vader of grootvader van de bruid. Een in aanmerking komend echtpaar is dan, gebaseerd op de DTB huwelijksgegevens van Tresoar:
Dokkum, huwelijken 1730
Vermelding: Bevestiging huwelijk op 27 augustus 1730
Bruidegom: Enneus Idema afkomstig van Leeuwarden
Bruid: Maria Went afkomstig van Dokkum
Opmerking : hij is Dr., advocaat voor het Hof van Friesland, klerk van de Heren Staten van deze provincie en schrijver van een compagnie infanterie
Bron:Collectie Doop-, Trouw-, Begraaf- en Lidmatenboeken(DTBL)
Trouwregister Hervormde gemeente Dokkum 1722-1743. Inventarisnr.: DTB 196

Nu is er wel een familiewapen bekend van de familie Went/ De Wendt maar die ziet er toch anders uit. Deze bevat een roos en een lelie. Zou het wapen in de loop der generaties veranderd zijn en is het wapen op dit zilveren bord een vroege versie, gebaseerd op stamvader, grootvader van Maria en schrijver van een compagnie (rond 1685) Eyso Went/De Wendt en later veranderd door zijn in de VOC rijk geworden kleinzoon en naamgenoot Eyso de Wendt? Onwaarschijnlijk, want grootvader voerde het wapen met roos en lelie ook al.

Logischer is dan deze:
Tietjerksteradeel, huwelijken 1688
Vermelding: Bevestiging huwelijk op 16 december 1688 in Oostermeer
Bruidegom: Hermannes Idema afkomstig van Beetsterzwaag
Bruid: Lucia van Viersma afkomstig van Oostermeer
Bron: Collectie Doop-, Trouw-, Begraaf- en Lidmatenboeken(DTBL)
Trouwregister Hervormde gemeente Oostermeer Eestrum 1670-1811
Inventarisnr.: DTB 715.
Oostermeer (Eastermar) is overigens ook de geboorteplaats van Doutzen Kroes.

Hermannes en Lucia zouden dan in 1701 hun 12 1/2 jarig huwelijk gevierd kunnen hebben. Volgens de Fries zilverkenner Jan Schipper, mede-auteur van het recente standaardwerk Fries Goud en Zilver, is de de schotel namelijk van rond 1700.
Van de familie Van Viersma is een familiewapen bekend met 3 klavers, die ook in het rechterwapen voorkomen.  
Nicolaus van Viersma leefde van 1582 tot 1652. Zijn grafsteen in de NH Kerk te Kollum is nog bewaard gebleven. Helaas is zijn wapen op de grafsteen onleesbaar geworden. Hij was echter wel grietenijsecretaris van Kollumerland en lid van de synode te Leeuwarden! Nicolaus was getrouwd met Eelckje Eerckes van Haersma en de vader van Lutske ofwel Lucia van Viersma.

Van Nicolaus van Viersma en Eelkje Eerckes van Haersma is wel een zilveren gelegenheidslepel met beider wapens bewaard gebleven (zie afbeelding).
Van Geert van der Veer kreeg ik nog deze informatie: Eelckjen Eerckes Haersma is een dochter van Eercke Meynerts Haersma (overleden te Oostermeer) en Saap Wobbes (geboren te Lippenhuizen en overleden te Oostermeer). Eelckjen is gehuwd op 19 mei 1639 met Nicolaus van Viersma, overleden te Kollum in 1652. Hij is secretaris van Kollumerland en Nieuw Kruisland. Hij is begraven in de kerk te Kollum. Op zijn grafsteen staat: ANNO 1652 …. STERF NICOLAUS à VIERSMA IN LEVEN SECRETARIS VAN COLLUMERLAND (Dit laatste staat in het boekje van R. Bosgraaf uit 1973: De Maartenskerk te Kollum, op pag. 63). Lutske van Viersma had alleen nog een zus: Saapke van Viersma, gehuwd met dr. Nicolaus Poutsma.

Het familiewapen met de gekruiste ganzenveren zouden we dan ook moeten zien als een verwijzing naar en wellicht eerbetoon (haar vader overleed toen ze nog heel jong was) aan de prominente functie van Lutske’s vader als grietenijsecretaris van Kollumerland.
En klinkt Viersma niet als Veersma?

 Leave a Reply

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.