nov 192011
 

Professor Hans Mol publiceerde in 2006 in De Vrije Fries een artikel genaamd Galgen in laatmiddeleeuws Friesland.
Voor 1515, het jaar dat hertog Georg van Saksen zijn autoriteit over de Friese landen overdroeg aan Karel V van Habsburg, moeten er minstens 40 galgen in Friesland tussen Vlie en Lauwers gestaan hebben.
Hoewel de middeleeuwse Friese wetten, opgetekend in de Lex Frisionum, de uitzonderlijke situatie van Friesland beschrijven waar moord kon worden afgekocht in plaats van vergolden, werden ook hier misdadigers op duidelijk zichtbare plaatsen opgehangen. Dit ter afschrikking en waarschuwing vaak langs een drukke weg of op een verhoging in het landschap. Met name in de steden was er nog een afzonderlijke galg waar de executie plaatsvondt en een galg/platform waarop de gehangenen nog tijden tentoongesteld werden, tot ze totaal verrot en opgegeten waren door vogels en andere dieren. Een van de bekendste plekken met galgen buiten Friesland was de Volewijck, aan de noordoever van het Amsterdamse IJ. Galgen stonden vaak naar het noorden gericht en meestal ook nog buitendijks, letterlijk buiten de gemeenschap geplaatst, op de grens van land en water.
Mol heeft bij zijn onderzoek uitgebreid gebruik gemaakt van het Friese Historisch-Geografisch Informatiesysteem (HISGIS), veelal door te zoeken naar topniemen met het woord galg in combinatie met een logische plek en literatuuronderzoek. Een van zijn bronnen is de kroniek van de Ommelander edelman Johan Rengers van Ten Post die rond 1585 o.a. ooggetuige Wittie Douwes uit Anjum citeert over de galg in Kollumerland nabij het gefortificeerde huis van edelman Sippe Meckema. Rengers was overigens een fel pleibezorger van een onafhankelijke status van de Ommelanden t.o.v. de stad Groningen. De Ommelanden waren volgens hem duidelijk Fries gebied, terwijl Groningen in wezen een Drentse handelsplaats (aan het einde van de Hondsrug) was.
Maar de duidelijkste beschrijving van de plaats van een galg door Johan Rengers was die van Oostdongeradeel: iets ten noorden van Ezumazijl (kaartje), op land achter de dijk langs de Lauwerszee, dichtbij een wateruitlaat.
Leest u het hele verhaal online Galgen in laatmiddeleeuws Friesland.