nov 292011
 

Het notitieboek van een Friese vroedvrouw 1693-1745

H. Zijlstra

Catharina Schrader, gewassen pentekening door Jacob Folkema, 1714

Ruim 300 jaar na de geboorte van Vrouw Schrader (1656-1746) is een heruitgave gepubliceerd van haar Memoryboeck door de naar haar genoemde Catharina Schrader Stichting.
De lange periode die het handschrift bestrijkt, de nauwkeurigheid van haar beschrijvingen en de hoge kwaliteit van de door haar geleverde verloskundige hulp maken het boek tot een unieke medisch-historische bron.
Tot haar negentigste assisteerde zij nog bij bevallingen, uiteindelijk zo’n ‘4000, waaronder 64 tweelingen en 3 drielingen’, zoals ze zelf in haar dagboek vermeld! De Amerikaanse historicus Simon Schama wijdt in zijn boek ‘Overvloed en onbehagen, De Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw’, vele bladzijden aan deze unieke vrouw en haar document.
Na het overlijden van haar eerste man, Ernst Willem Cramer, hertrouwde ze in 1713 met goudsmid en burgemeester van Dokkum, Thomas Higt. Haar familiewapen staat afgebeeld en beschreven in het Genealogysk Jierboek 1993 van de Fryske Akademy.

Burgerwapen Catharina Schrader
Onder nummer 205.1 is de door de Dokkumse kunstschilder Van Kammen gemaakte namen- en beroepenindex van de door Catharina Schrader begeleide geboortes tussen 1693-1745 aanwezig op het Streekarchivariaat Dokkum, met de bijbehorende transcripties. Voor de index klik hier.
Cover boek

Haar werkgebied besloeg met name Dokkum en de bereisbare omgeving in Noord-Oost Friesland. Deze zeer bijzondere bron voegt vaak interessante informatie toe aan de op zich droge data. In het Friese tijdschrift It Beaken van 1954 zijn enkele artikelen gewijd aan het memoryboeck.
Het originele manuscript is in handen van de KNMG die het in de universiteitsbibliotheek van Amsterdam bewaart (aan te vragen onder (HS.II.E1). Destijds werd het aangekocht van de Friese heel- en vroedmeester Jan Jans Kiestra uit Ee (1814-1891). Deze had het weer uit de boedel van de Leeuwarder Sybrandus Fockema (1771-1848).
In de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam (UvA) is ook een gebonden maar handgeschreven publicatie aanwezig van Jan Jans Kiestra, die een afschrift met annotaties heeft gemaakt van een deel van het dagboek. Deze publicatie staat onder HS.IV.G7 in de Bijzondere Collecties, Handschriften, van de UB. Het heeft de titel ‘Levensschets van Catharina Geertruida Schrader en afschrift van het belangrijkste uit haar dagboek van verrigte verlossingen 1693-1745’. Op de achterkant: Bibliotheek van het Genootschap ter bevordering der genees- en heelkunde te Amsterdam.

Voor talloze voorbeelden en een manier van onderzoek, klik hier.

Inhoudsopgave:

M.J. van Lieburg, Het Memoryboeck als medisch-historische bron
Het Memoryboeck in de medisch-historische literatuur
Catharina Geertruida Schrader
Het handschrift en zijn bewerking
Geld en geldzaken in het Memoryboeck
De omvang en geografische spreiding van Vrouw Schraders praktijk.
Dokkum
De maatschappelijke positie van Vrouw Schraders patiënten
Het Memoryboeck als spiegel van het dagelijks leven
Vrouw Schrader en het verloskundig beroep

G.J. Kloosterman, De verloskunde in Vrouw Schrader’s Memoryboeck
Het verloskundig ambacht
Maternale sterfte
Placenta praevia
Perinatale sterfte
Meerlingzwangerschappen
Liggingsafwijkingen
Kunsthulp
Manuele placentaverwijdering
Slotwoord

Memoryboeck van de Vrouwens

Appendix 1: Memoires
Appendix 2: Gynecologie

Zie ook: Volledige transcriptie van het manuscript.

Beschrijving van ‘Bevallingen en de rol van vroedvrouwen en vroedmannen.’

 Posted by at 20:12

 Leave a Reply

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.